جعل تبعیجعل تبعی ایجاد اعتباری یا تکوینی یک شیء به تبع شیء دیگر است. ۱ - تعریف جعل تبعیجعل تبعی ، مقابل جعل استقلالی و به معنای جعل حکم از سوی شارع یا قانون گذار به تبع حکمی دیگر می باشد ، مانند : احکام وضعی‌ای که به تبع احکام تکلیفی جعل می شود ؛ یعنی باید یک حکم تکلیفی موجود باشد تا بتوان از آن یک حکم وضعی انتزاع و جعل نمود ، مانند : شرطیت طهارت برای نماز که از انشای وجوب نماز با طهارت ، منتزع می شود. و یا مانند : مانعیت نجاست که از نهی از نماز در لباس نجس انتزاع می شود . ۲ - مبانی جعل تبعی یا استقلالی در احکام وضعیدر مورد احکام وضعی ، دو مبنای مشهور وجود دارد: مبنای شیخ انصاری : احکام وضعی ، به تبع احکام تکلیفی جعل شده است ، که طبق این مبنا ، تمام احکام وضعی، دارای جعل تبعی است ؛ مبنای آخوند خراسانی : بعضی از احکام وضعی ـ مانند جزئیت ـ دارای جعل تبعی و بعضی ـ مانند زوجیت ـ دارای جعل مستقل از جعل احکام تکلیفی می باشد. [۱]
فرائدالاصول ، انصاری ، مرتضی بن محمدامین ،ج ۲ ، ص ۶۰۱
[۳]
مقالات اصولی ، موسوی بجنوردی ، محمد ، ص ۱۲۳
[۵]
عوائدالایام ، نراقی ، محمد بن احمد ، ج ۵ ، ص ۳۱۶-۳۱۷
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۷۶، برگرفته از مقاله «جعل تبعی». |